Atasözleri ve Deyimler
Acele işe şeytan karışır
Aç it fırın yıkar
Adam içine çıkmak
Babanın canına değsin
Bakarsan bağ, bakmazsan dağ olur
Başı bağlanmak (Evlenmek. Başını bağlamak: Evlendirmek)
Baba malı tez tükenir, oğul gerek kazana
Canı cehenneme
Cahil gütmek avu yutmak(tır)
Çaputu yalan (Çok yalancı)
Çok söz yalansız, çok mal haramsız olmaz
Davul bile dengi dengine vurur
Dediği dedik, çaldığı düdük
Eceline susamış
El elin aynasıdır
Er kalkanın nasibi bol olur
Elle gelen düğün bayram
Esirgenen göze çöp batar
Fazla mal göz çıkarmaz
Fol yok yumurta yok
Gam yeme de ne yersen ye
Gelin ata binmiş, “Ya nasip” demiş
Halep orda ise arşın burada
Hayırlı komşu, hayırsız hısım akrabadan yeğdir
Irmağı geçip, çayda boğulmak
Isıracak it dişini göstermez
İki yakası bir araya gelmemek
İşine hor bakan, boğazına torba takar
Kaburgası kalın: (Kaba insan)
Kağnı devrilince yol gösteren çok olur
Kardeş kardeşi atmış, yar başında tutmuş
Kızım sana diyorum, gelinim sen işit
La deyince lo demez: (Hayır dediğine evet demez)
Mahkeme kadıya mülk değil
Malı ile malamat (rezil) olmak
Malını yiyen de ölmüş, yemiyen de
Mart ayı, dert ayı
Nabalı (vebali) boynuna
Ne oldum dememeli, ne olacağım demeli
Oğlum kızım, elim ayağım gözüm
Ödü kopmak
Öğüt veren çok olur, ekmek veren olmaz
Para parayı çeker
Pişmiş aşa su katılmaz
Rızasız lokma yenmez
Sabah ola hayrola
Sağ gözden sol göze fayda yok
Sen ağa, ben ağa, bu ineği kim sağa
Şam şeytanı: (Başkalarını aldatan, hilebaz ve çirkin kimse)
Şalvar elin olduktan sonra güreşmeye ne (var)
Tabanları yağladı
Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır
Uğursuzun yüzüne bakma, kırk gün kısmetin kesilir
Ununu elemiş, eleğini asmış
Üzüm üzüme baka baka kararır
Varını veren utanmamış
Vakitsiz öten horozun başını keserler
Ya bu deveyi güdersin, ya bu elden (diyardan) gidersin
Yalandan eşek olmak: (Anlamazlıktan gelmek)
Yol çalısız, el delisiz olmaz
Zar ağlatmak: (Çok rahatsız etmek)
Zorla köpeğe yal yedirilmez, insana da bal
Bilmeceler
Altı odunluk, üstü unluk (İğde)
Alaca karga, bulaca karga, içi dolu kavurga (Nar)
Bahası büyük, yükü yeğnik (Altın)
Ben giderim o gider, ardımda tın tın eder (Gölge)
Bir etek taşım var, atarım atarım tükenmez (Laf)
Beş kardeş bir duvar örer (Çorap Şişi)
Bir küçücük fıçıcık, içi dolu turşucuk (Limon)
Çarşıdan alınmaz, mendile konulmaz, ondan da tatlı bir şey olmaz (Uyku)
Çıt demeden çalıya geçti (Güneş Işığı)
Dağ başında kara papak (Keçi)
Dağda daleyman
Suda Süleyman
Bacada batman
Ocakta otman (Tavşan-Balık-Loğ-Ateş)
Dağdan gelir dak gibi
Kolları budak gibi
Eğilir su içmeye
Bağırır oğlak gibi (Kağnı)
Dört tatar bir kuyuya taş atar (İnek Memesi)
Ebem arık
Başı sarık
Vız vız gelir
Vız vız gider (Çığrık-Çıkrık)
Elemez melemez, ocak başına gelemez, gelse de duramaz (Yağ)
Elsiz ayaksız kapı açar (Rüzgâr)
Etten kantar, altın tartar (Kulak-Küpe)
Ey yurtlar yüce yurtlar, Yusuf’u yiyen kurtlar, tırnağından su içer, tepesinden yumurtlar (Buğday)
Gider gider izi yok
Ayağında tozu yok
Dünya kadar mal götürür
Zerre kadar canı yok (Uçak)
Hime gittim him görmedim, himden yıldız görmedim, alhulu urhulu sular geçtim, ayak yaşı görmedim (Rüya)
İki başı kesik
Ortası delik (Yayık)
İki küçük mil taşı, dolanır dağı taşı (Göz)
Kabuğu var içi yok, sopa yer hiç suçu yok (Davul)
Kara öküz gitti gelmez, sarı öküz yattı kalkmaz (Köz,Ateş)
Kat kattır ama katmer değil, kırmızıdır ama elma değil, yenir ama meyva değil(Soğan)
Mermendi mermendi kız duvara tırmandı, oğlan gelmemiş, kız duvardan inmedi (Kilit-Anahtar)
Minareden attım kırılmadı, suya attım kırıldı (Kâğıt)
Ocak başında kuyu, kuyunun içinde suyu, suyun içinde yılan, yılanın ağzında mercan (Gaz Lambası)
Oniki oğlu, dört kızı var (Yıl)
Sekiz ayak, iki baş
Üstü tahta, altı taş (Öküz-Düven)
Suya düşer ıslanmaz, yere düşer paslanmaz (Güneş ışığı)
Şehirden aldım bir sopa, bağladım uzun ipe (İğne)
Tarla beyaz, tohum kara, elle ekerim, dille sökerim (Mektup)
Tohumsuzu al, doğurmaza yükle, uyumazın bacasından aşır (Tuz-Katır-Irmak)
Uzun Hasan uz yatar, çocukları düz yatar (Tavan)
Uzun uzun urganlar, ucunda demirhanlar (Yol)
Üç ayağı var, eğri büğrü yolu var, fır fır öter dili var (Soba)
Üç ayak, üstü yuvarlak (Sac ayağı)
Yer altında yağlı kayış (Yılan)
Yol üstünde kitli sandık (Mezar)
Dualar
Ah vah demeyesin
Allah analı babalı etsin
Allah beterinden saklasın
Allah daha çok versin
Allah ele ayağa düşürmesin
Allah gittiği yere yakıştırsın (Gelin olan kıza denir)
Allah gönlünün muradını vere
Allah Halil İbrahim bereketi vere
Allah helal süt emmişe düşürsün
Allah razı olsun
Başa kadar mesut olun
Başın pınar, ayağın göl olsun
Cümle geçmişlerinin canına değsin
Darısı başına
El öpenlerin çok olsun
Ellerin dert görmeye
Eviniz kutlu, ağzınız tatlı olsun
Evlatlarının gününü göresin
Fadime Anamıza komşu olasın
Geçmiş ola (olsun)
Gözünüz aydın olsun
Hızır yoldaşın olsun
İşin rast gelsin
Kazancın bol olsun
Mekânın cennet olsun
Ölmüşlerinin canına değsin
Ömrüne bereket
Siftah senden bereket Allah’tan
Su gibi aziz olasın
Toprak diye avuçladığın altın olsun
Uğurlu kademli ola
Yüzün ağ (ak) olsun
Beddualar
Adı batasıca
Allah belanı versin
Allah dert vere de derman vermeye
Allah’ından bulasın
Baba çıkasıca (çıksın)
Babanın bekini yiyesice
Bir tas su verenin olmasın
Boynu altında kalsın
Boyun bosun devrile
Cennet yüzü görmeyesin
Dert bulup derman bulamıyasın
Dilin dişin kitlensin
Dumdum kurşunu ile vurulasıca
Ekmek aş bulamayasın
Emeklerim gözüne dizine dursun
Evi yıkılsın, kapısı kitlensin
Evin başına yıkıla
Geberesice
Gençliğinin hayrını göremiyesin
Gidişin ola da dönüşün olmaya
Gözün kör olsun
Gözüne dizine dura
Hayrını görmeyesin
İki yakan bir araya gelmeye
İnim inim inleyesice
Karartısı kalksın
Kıran gire
Kör kurşunlara gelesin
Kör olasıca
Mezar mezar gezesin (dolaşasın)
Muradın gözünde kala
Ocağı bata da kapısı kitlene
Ocağın söne
Oğul uşak görmeyesin
Öte dünyada ben varana kadar ayaküstü dinelesin
Parçalanasın, her bir parçan bir dağdan gele
Sen kazanasın eller yiye
Sidikliği dura, çır çır çığıra
Sürüm sürüm sürünesice
Tatlı canından bulasın
Töremeyesice
Yağlı kurşunlara gelesin
Yerinde yatmayasın
Yiğit iken yıkılasıca
Yurdun yuvan dağıla
Yüzüne baba çıksın
Zıkkımın kökü
Yeminler
Allah belamı versin
Allah bir ismi hakkı için
Allah kulum demesin
Anam babam ölsün
Ekmek, Kuran çarpsın
Gövdeme yapışsın (Param varsa)
Günahın boynuma
Güneşe kör bakayım
İki elim yanıma düşsün
İnsan değilim
Kâbe eşiği olsa eşiğini atlamam
Oğlum askerden gelmeye
Nabalın (vebalin) boynuma
Şu ekmeği (nimeti) kırk kapıda bulamayım
Tatlı canımda bulayım