SİVAS İLÇE: DİVRİĞİ
BUGÜNKÜ SAHİBİ:Vakıflar Genel Md.
BAKIMINDAN SORUMLU OLMASI GEREKEN KURULUŞ:Vakıflar Genel Md.
TESCİL KARARI: 2184 TESCİL TARİHİ: 19.04.1996
AYRINTILI TANIM: Divriği Ulu Camiinin 100 m. Batısında yer alan hamam,Mengücekoğulları Döneminde Ahmet Şah tarafından, Darüşşifanın yakınına hayır amacıyla yapılmış ve 20.yy. başlarına kadar çalıştığı, daha sonra terk edilen hamamın giderek yıkılıp çöktüğü yazılı kaynaklardan anlaşılmaktadır.
Hamam önemli ölçüde toprak altında kalmış olup,Doğu yönde hamam hücre kubbeleri ile yol hemen hemen aynı seviyeye gelmiş durumdadır. Soyunmalığın bulunduğu Kuzey cephede de hamamın üst sevileri yaklaşık mevcut yol seviyesine yakın durumdadır. Sadece Güneyde hamam külhanının bulunduğu kısımda mevcut yapının zeminden 1-2 m. yukarıda olduğu görülmektedir.
Çalışma başlamadan önce yapılan ilk incelemede Hamamın Külhan kısmının oldukça sağlam ve iyi korunmuş olduğu görülmüştür. Külhan kısmı hamam zemininden daha yüksek olup orta kısmı açık, iki yan kısım ise beşik tonozla örtülüdür. Açık olan orta kısımda iki kademeli bir çukur olup taş örgü olan dıştaki kısım220 cm. açıklığında ve derinliği100 cm. dir. İçteki tuğladan örülmüş kademe ise150 cm. çapında ve derinliği45 cm. dir. Bazı çukurlardan Kuzey-Güney yönde, Güney de hamam dışına açılan Kuzeyde ise hamam içine açılan63 cm. genişliğinde100 cm. yüksekliğinde kanal mevcuttur.
Halvet kısmı haçvari planlı ve köşe hücreli olan hamamın özellikle Doğudaki hücrelerden sağdaki civar evlerden atılan çöp dolgusu ile, soldaki ise toprak dolgu ile yaklaşık kubbe seviyesine kadar dolmuş durumda idi. Hamamın genel olarak zemin kısmı toprak ve çöp altında olup duvarlarla ilgili mimari belirgin olsa bile zeminin yapısı hakkında bir fikir edinmek mümkün değildi.
Soyunmalık kısmı ise tamamen toprak altında bulunuyordu. 21-26 Nisan 2003 tarihleri arasını kapsayan ilk çalışmada hamamın içinde bulunan çöp ve toprak dolgular kaldırılmış, ılıklık bölümüne kadar hamamın içi tamamen temizlenmiştir. Çalışmalar sırasında hamamın taş direkler üzerine sal taşları döşenerek oluşturulan kanallar vasıtasıyla alttan ısıtmalı sistemle çalıştığı görülmüştür. Sıcaklık bölümünde zemin parkeleri bazı yerlerde zeminde kayma ve eğilme olmakla birlikte gayet iyi muhafaza edilmiştir.
Göbek taşı kısmında göbek taşına rastlanmamıştır. Sıcaklık kısmında pis suyu tahliye amacıyla dairesel biçimde, orta kısmı hücre önlerinden dolaşan bir su toplama ve tahliye kanalı gayet açık bir şekilde ortaya çıkarılmıştır. Hücre ve yıkanma yerlerinin duvarlarında su tesisatının geçtiği boru yerleri bellidir. Ilıklık kısmında bir adet kurna ortaya çıkarılmıştır.
Çalışmalar sırasında hamamın dış duvarlarının belirlenmesi amacıyla Doğu duvarı ile hamam duvarı arasındaki toprak1 m. derinliğinde kazılarak doğu duvarı açığa çıkarılmıştır. Güney duvarı açıkta olan hamamın belirgin olmayan Kuzeybatı kesimi de temizlenerek ortaya çıkarılmıştır.
Hamamın ılıklık kısmında sağdaki odanın zemini sağlam olarak ortaya çıkarılmış olup soldaki kısım çalışmadan önce çukur vaziyette bulunmaktaydı.
Sürekli yağan yağmurlar nedeniyle hamamdaki temizlik çalışmalarına 26 nisan 2003 tarihinde ara verilmiştir. Daha sonra 22-25 Mayıs tarihleri arasında 4 gün süreyle temizlik çalışmasına devam edilmiş ve hamamın soyunmalık kısmı açığa çıkarılmıştır.